Ikerketa berriek diotenez, ekosistema degradatuen berreskuratze osoak mendeetan iraun dezake
Ecosistemas de la Asociación Española de Ecología Terrestre aldizkari zientifikoan argitaratutako ikerketa batek agerian uzten du mendeetan giza jarduera jasandako baso epelak oraindik ez direla guztiz berreskuratu, orain arte uste zena baino aldi luzeagoa. Azterlan honen egileen hitzetan, “begi hutsez, zuhaitz asko eta beste landare batzuk dituen baso bat berreskuratutzat jo dezakegu, baina horretaz gain, bertan dauden zuhaitzek, onddoek eta beste espezie batzuek elkarri eragin behar diote, eta horrek mendeak ere behar izan ditzake“.
Azterlan hori Nafarroako iparraldeko pago-baso batean egin da, eta onddo ekomizorrikoen aberastasuna eta osaera ebaluatzen zentratu da. Espezie horiek pagoen sustraietan daude, eta zuhaitz horien hazkundean eta biziraupenean eragin positiboak izan dituzte, interakzioen bidez. Ikerketa honetako ikerketa-taldea Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) eta Basque Centre for Climate Changeko (BC3) erakundeko profesionalek osatzen dute.
Asun Rodríguez, BC3-Basque Centre for Climate Changeko ikertzailea eta erreferentziazko egilea, klima-aldaketarako euskal zentroko doktoregoko ikaslea da. Bertan,REBECOM proiektuari esker, konplexutasun-gradiente batean zehar inpaktu atropogeniko historikoen ondoren baso epelak berreskuratzeko denboraren estimazioa ikertzen du.
Asun Rodriguez egileak adierazi duenez, ikerketa “ez da ohikoa“, ikerketa Artikutzako finkan egin baita, eta bertan ez da giza inpakturik izan (baso-ustiapena, abeltzaintza …) duela 100 urte baino gehiagotik. Gertakari horrek kontserbazio-egoera onean dagoen pagadi baten garapena erraztu du (Nafarroako gobernuak Kontserbazio Bereziko Eremu izendatua), gutxienez XIV. mendetik aurrera aire zabaleko burdina ateratzeak kaltetu zuen eremu batean.
Kontserbazioa lehenestea degradazioaren aurretik
Azterketa honen ondorio garrantzitsuenak, zientziari dagokionez, zera dira: giza inpaktua bertan behera utzi zenetik mende bat baino gehiago daramaten baso epelak onddo ekomizorrikoen espezieen aberastasunari dagokionez berreskuratzeko gai dira, baina ez da gauza bera gertatzen espezie horien osaerari dagokionez, eta horrek denbora gehiago eskatzen du. Azterlan honetako ikertzaileek adierazi dutenez, ekosistema bat osotasunetik errekuperatu ote den edo ez jakiteko. Adierazle sinpleak ebaluatzea besterik ez du balio, horien artean espezieen barietatea edo aberastasuna, baina beharrezkoa da berreskuratze-adierazle konplexuagoak neurtzea, hala nola elkarrekintza-sareak.
Ikerketa-taldeak adierazi du, gainera, gizarte-mailan, azterlan honetatik ateratako ondorioek adierazten dutela garrantzitsua dela gizartea kontzientziatzea “degradatu baino lehen kontserbatzea lehentasunezkoa dela, inpaktu horren tamaina eta berreskuratzeko behar den denbora orain arte baloratutakoa baino handiagoak izan daitezkeelako“.
“Ez du balio espezieen barietatea edo aberastasuna bezalako adierazle sinpleak ebaluatzearekin bakarrik; aitzitik, beharrezkoa da berreskuratze-adierazle konplexuagoak neurtzea, hala nola espezieen arteko interakzio-sareak”.
Beraz, Asun Rodriguezek azaltzen duenez, giza inpaktu baten osteko konpentsazio neurriek, hala nola errepideak edo urbanizazioa eraikitzeak, “Gaur egungoak baino zorrotzagoak izan beharko lukete“, ekosistemen berreskuratze osoak mendeak behar izan ditzakeelako, eta ez hamarkada gutxi “eskuarki onartzen den bezala“.
Eraginkortasun mugatuko lehengoratze-prozesuak
Azterketa honek beste urrats bat ematen du lehengoratze-prozesuen ebaluazioan, konplexutasun handiagoko dinamikak aztertzen saiatuz, hala nola espezieen arteko elkarreraginak, denbora-tarte zabalago batean (100 urtetik gorakoa). Izan ere, azaltzen duten bezala, “Zaharberritze proiektu gehienek arrakastaren ebaluazioa egiten dute urte gutxian, eta, horren ondorioz, hainbat hamarkadatan jarraipena egin zaien adibide askorik ez dago“.
Azterlan honen egileen ustez, gaur egun “espezieen arteko elkarrekintzetan epe luzerako dinamikei buruzko ezagutzarik ez izateak mugak eragin ditzake lehengoratze-prozesuen eraginkortasunean“.
Errekuperazio-prozesuak bizkortzea
Ikerketa honen abiapuntua onddo horiek pago gazteen hazkuntzan eta biziraupenean, pagoen lehortearekiko erresistentzian eta pago helduen materia organikoaren deskonposizioan duten presentzian frogatutako ondorio positiboak daudela da.
Beraz, azterlan honetan lortutako emaitzetatik abiatuta, ikerketa-ildo berri bat ireki da ekosistema leheneratzeko zeregin garrantzitsuena betetzen duten onddo ekomizorrizikoen espezieak identifikatzeko. Espezie horiek kaltetutako eremua landareztatzeko erabiliko diren landareetan sar daitezke, lehengoratzea bizkortzeko. Horretarako, pagoaren eta onddo ektomikorrizikoaren espezie bakoitzaren arteko elkarrekintza kuantifikatu behar da, hau da, onddo espezie bakoitzak pagoan zenbat nitrogeno ematen dion kalkulatu behar da, eta, horrela, lehengoratzeko praktiketan lehenetsi beharko liratekeen espezieak identifikatu ahal izango dira.
